Đứng trên khía cạnh dinh dưỡng, con người là một cỗ máy tiêu thụ năng lượng để hoạt động, cỗ máy này cũng bị hao mòn trong quá trình sử dụng. Quá trình dinh dưỡng cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động và tu bổ những hao mòn đảm bảo cho cơ thể hoạt động bình thường. Đối với người cao tuổi, ăn uống rất quan trọng. Việc lựa chọn các thực phẩm phù hợp với cơ thể là điều nên tìm hiểu để sống khỏe, sống vui và có ích cho bản thân và xã hội.

Lựa chọn nhóm tinh bột thô
Gạo tốt nhất là ăn gạo lứt (gạo toàn phần đã xay bỏ lớp trấu, để cám riêng ra cho gạo mềm dễ nhai). Khi nấu trộn với cám đã tách ra, cơm cám này ăn với muối vừng vừa béo lại bùi, ăn rất ngon. Tuy nhiên, loại gạo đặc biệt này khi chế biến cần có nhiều thời gian, nếu không thì chỉ cần chọn gạo dẻo, không mốc và không xát trắng quá.
 

Cơm gạo lứt ăn với muối vừng (muối mè) là thực phẩm dinh dưỡng tuyệt vời cho người cao tuổi.

Khoai củ các loại: Người cao tuổi nên ăn bớt cơm, thay vào đó ăn thêm nhiều loại khoai củ như khoai lang, khoai sọ, củ từ... Khoai có khối lượng lớn gây cảm giác no nhưng cho ít năng lượng, không gây béo mà lại có nhiều chất xơ giúp chống táo bón, giúp đào thải cholesterol thừa và ngừa ung thư đại tràng.

Sử dụng những thực phẩm giàu đạm từ thực vật
- Đậu tương hay đậu nành: Đậu các loại có giá trị dinh dưỡng rất cao, giàu chất đạm. Riêng đậu nành còn có thêm nhiều axit béo không no rất cần thiết cho con người. Người ta đã chế biến ra nhiều loại thức ăn từ đậu như: tương, đậu phụ, chao, sữa đậu nành, sữa chua từ đậu nành...

- Các loại đậu đỗ như đậu xanh, đậu đen, đậu đỏ chế biến thành các món ăn như xôi, chè hoặc ngâm giá đỗ.
- Lạc, vừng vừa giàu chất đạm vừa giàu chất béo, đặc biệt là axit béo không no. Nên làm sẵn một lọ vừng lạc để ăn dần bổ sung vào bữa ăn từng tuần một.

Ưu tiên những thực phẩm động vật nào?
Mỗi tuần người cao tuổi ăn 3 bữa thịt, cá tùy khả năng. Hạn chế ăn thịt đỏ, tăng cường ăn cá vì trong cá có nhiều axit béo omega3 rất tốt cho trí não và thị lực. Với cá nhỏ nên ninh nhừ, ăn cả xương bổ sung canxi rất tốt.  Bình quân người cao tuổi nên ăn 1 - 1,5kg cá/tháng.

Trứng: Món ăn này ngon, dễ ăn lại có giá trị dinh dưỡng cao nhưng không được ăn quá nhiều vì lòng đỏ trứng có nhiều cholesterol. Tuy vậy, trứng gà lại có tỷ lệ lecitin cao  giúp trung hòa cholesterol nên với người cao tuổi có thể ăn 3 quả trứng gà/tuần. Có thể ăn trứng kèm theo ăn sữa vì sữa có nhiều lecitin.

Sữa rất bổ cho người cao tuổi lại dễ tiêu. Ngày nay, nước ta đã phát triển các trang trại nuôi bò sữa, nuôi trâu sữa, nuôi dê sữa để lấy sữa cùng với sản xuất sữa đậu nành làm thức ăn cho con người. Sữa chua được chế biến từ sữa bò, sữa đậu nành vừa có tác dụng bổ lại vừa có tác dụng điều hòa hoạt động của bộ máy tiêu hóa. Hàng ngày người cao tuổi nên uống một cốc sữa và ăn một hộp sữa chua.

Hạn chế nhóm giàu năng lượng
- Mía, đường, mật ong là thức ăn cung cấp chất ngọt lại nhiều năng lượng. Nhưng người cao tuổi có đặc điểm giảm mức chịu đựng đối với chất ngọt nên không ăn quá 20g đường một ngày trong đó kể cả mật ong.
- Mỡ, dầu, bơ cũng là những chất giàu năng lượng. Ở người cao tuổi nên ăn 2 phần dầu 1 phần mỡ trong khẩu phần hàng ngày.

 

Bổ sung vitamin và khoáng chất
- Rau quả giúp con người tăng sức khỏe đẩy lùi bệnh tật. Bữa nào cũng cần có món rau, đặc biệt là rau xanh có chứa nhiều beta caroten, là tiền chất của vitamin A rất cần cho não và mắt. Kể cả trong các bữa tiệc cũng không nên chỉ nghĩ đến thịt cá mà quên rau.
- Quả chín rất quý, nhất là  đối với người cao tuổi vì đó là nguồn cung cấp nhiều vitamin, muối khoáng và nhiều chất chống ôxy hóa làm chậm sự lão hóa cơ thể. Cần tạo thành thói quen có hoa quả chín ăn hàng ngày.

 

Hạn chế rượu
Đối với người trẻ, khỏe mạnh cơ thể có thể chuyển hóa rượu ra năng lượng với điều kiện chỉ uống không quá 100g/24g rải ra nhiều lần trong ngày. Vì rượu được hấp thu ngay ở dạ dày và đến đoạn đầu ruột non 80% lượng rượu uống được hấp thu vào máu rồi từ đó đến tất cả các tổ chức, nhiều và lâu nhất ở gan và não. Ở người cao tuổi có nhiều vấn đề về sức khỏe như tăng huyết áp, xơ mỡ động mạch, đái tháo đường... nên dễ bị tai biến. Cho nên ngay cả với rượu thuốc cũng tránh sử dụng đều đặn hàng ngày. Với người cao tuổi khỏe mạnh có thể dùng bia hay rượu nhẹ lên men như rượu vang đỏ trong những ngày vui với liều nhỏ và hạn chế.

 

BS. Phạm Thị Thục